Tham dự Diễn đàn có Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình; Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Hà Ngọc Chiến; Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến; Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Quảng Nam Nguyễn Ngọc Quang; ông Achim Fock, Quyền Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam. Cùng tham dự Diễn đàn có gần 400 đại biểu là lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương; các doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học; các tổ chức quốc tế, tổ chức phát triển, đại sứ quán...

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình phát biểu tại Diễn đàn

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Đỗ Văn Chiến cho biết: 53 DTTS của Việt Nam, gần 14 triệu người, chiếm 13,6% dân số cả nước; sinh sống thành cộng đồng ở 51 tỉnh, thành phố, 548 huyện, 5.266 xã; chủ yếu ở vùng núi, địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt; giao thông, thông tin cách trở, rất hạn chế trong việc tiếp cận với thị trường. Trong những năm qua, mặc dù Đảng và Nhà nước đã dành sự quan tâm đặc biệt, ưu tiên nguồn lực đầu tư, đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, nhưng hiện nay vùng DTTS và miền núi vẫn là “lõi nghèo” của cả nước; “đói nghèo, thiên tai, dịch bệnh” vẫn đang là thách thức lớn.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh: Làm thế nào để vùng DTTS và miền núi hội nhập, phát triển nhanh, bền vững đang là câu hỏi làm day dứt, trăn trở các cấp lãnh đạo, các cơ quan công tác dân tộc và của người dân. Vùng DTTS và miền núi có nhiều lợi thế so sánh mà vùng khác không có như tiểu khí hậu, thổ nhưỡng sinh thái thích hợp với phát triển một số cây ăn quả đặc sản, cây dược liệu, chăn nuôi gia súc, gia cầm; phát huy giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể để tổ chức các tua du lịch trải nghiệm, du lịch sinh thái… Diễn đàn được tổ chức tại tỉnh Quảng Nam, quê hương của Sâm Ngọc Linh, một sản phẩm quốc gia có giá trị dinh dưỡng, giá trị dược liệu cao, có thể thích nghi với nhiều địa bàn vùng núi, được chọn làm điểm nhấn của Diễn đàn, như là một gợi mở cho các ý tưởng khởi sự kinh doanh phong phú, đa dạng khác.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Đỗ Văn Chiến phát biểu khai mạc Diễn đàn

Tại Diễn đàn, các đại biểu đã chia sẻ kinh nghiệm trong nước và quốc tế về phát triển chuỗi giá trị sản phẩm của đồng bào DTTS. Lấy ví dụ cụ thể từ chuỗi giá trị sản phẩm Sâm Ngọc Linh, các chuyên gia trong và ngoài nước đã cùng các nhà hoạch định chính sách, các nhà quản lý chính quyền các cấp thảo luận, chia sẻ để cùng tìm ra các giải pháp tích cực nhằm hỗ trợ phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS trong giai đoạn tới, kết hợp giữa phát triển kinh tế - xã hội và bảo tồn môi trường theo hướng tiếp cận chuỗi giá trị và hợp tác công tư. Các đại biểu khuyến nghị chính sách phát triển chuỗi giá trị lâm sản, dược liệu nói chung, Sâm Ngọc Linh nói riêng như là một loại cây giảm nghèo, tăng giàu ở vùng đồng bào DTTS, miền núi; tìm kiếm những giải pháp hỗ trợ kịp thời và hiệu quả hơn cho mục tiêu phát huy nội lực, khắc phục khó khăn, vươn lên làm giàu của cộng đồng các DTTS Việt Nam.

Diễn đàn đã kêu gọi sự quan tâm, hỗ trợ của các tổ chức, đối tác quốc tế và sự đầu tư của khu vực tư nhân vào phát triển các chuỗi giá trị phát triển kinh tế xã hội vùng DTTS. Đảm bảo sự tham gia, hưởng lợi của người DTTS; thu hút, hỗ trợ, tạo điều kiện cho khu vực tư nhân đầu tư phát triển các chuỗi giá trị vùng DTTS và miền núi.

Tỉnh Quảng Nam tặng biểu trưng cây sâm Ngọc Linh cho Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình tại Diễn đàn

Diễn đàn thu hút gần 400 đại biểu tham dự

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quốc hội Hà Ngọc Chiến cho biết: Sản phẩm nông lâm sản của đồng bào DTTS làm ra mặc dù có chất lượng tốt, đáp ứng yêu cầu của thị trường nhưng quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ và đặc biệt là chưa tiếp cận được với thị trường. Vì vậy, trong thời gian tới, các chuyên gia và nhà hoạch định chính sách dân tộc cần đề xuất và xây dựng một chương trình mục tiêu quốc gia thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững kinh tế - xã hội vùng DTTS trong bối cảnh nước ta đang hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Có thể nói một cách ngắn gọn là bên cạnh các chính sách giảm nghèo, chúng ta cũng cần tập trung xây dựng một hệ thống chính sách tăng giàu.

Phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình khẳng định: Tiếp cận chuỗi giá trị trong phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS là chủ đề rất thiết thực, có ý nghĩa, thông qua các minh chứng sống động, đặc biệt là chuỗi giá trị Sâm Ngọc Linh và được chia sẻ từ chính những người trong cuộc, rất có giá trị. Phó Thủ tướng Thường trực đánh giá cao UBDT cùng với UBND tỉnh Quảng Nam, Ngân hàng Thế giới, Cơ quan thường trú của Liên hợp quốc tại Việt Nam đã tổ chức Diễn đàn.

Phó Thủ tướng Thường trực nhấn mạnh: UBDT, các bộ, ngành liên quan và đặc biệt là các địa phương, các doanh nghiệp cùng các đối tác phát triển tiếp tục nghiên cứu, thực hiện, cùng chung tay, đồng hành, sát cánh vì mục tiêu phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS thời gian tới. Quan tâm hơn nữa phát triển sản xuất ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo hướng tiếp cận chuỗi giá trị; có hỗ trợ thiết thực phát triển sản xuất, kinh doanh các sản phẩm có lợi thế - đặc sản của địa phương mình; khuyến khích vươn lên làm giàu từ những chuỗi giá trị; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, tạo công ăn việc làm cho bản thân, cho gia đình và cho cộng đồng.

Phó Thủ tướng Thường trực đặc biệt lưu ý tới câu chuyện phát triển các chuỗi giá trị lâm sản ngoài gỗ trên vùng dân tộc thiểu số và miền núi và cho rằng phải có những chính sách hữu hiệu để làm tốt công tác bảo vệ và phát triển rừng, người dân nơi đây yên tâm sống với rừng, làm giàu từ rừng, viết nên những câu chuyện huyền thoại, truyền cảm hứng làm giàu của những tỷ phú Sâm Việt Nam trên rừng đại ngàn Ngọc Linh.

Phó Thủ tướng Thường trực yêu cầu lãnh đạo các địa phương hãy chủ động tìm kiếm những cơ hội, ngay từ chính diễn đàn, từ những bài học kinh nghiệm trong việc phát triển kinh tế-xã hội của các địa phương khác để năng động, sáng tạo tìm ra hướng đi riêng phù hợp để phát triển nhanh, bền vững kinh tế - xã hội của địa phương mình. Nếu có thể, hãy nghiên cứu những đề xuất về di thực và phát triển cây Sâm Ngọc Linh, các loại dược liệu quý, các lâm sản ngoài gỗ có giá trị kinh tế cao, tạo việc làm, tăng thu nhập.