Tại phiên chất vấn, các đại biểu Bùi Sỹ Lợi, Ma Thị Thúy (Tuyên Quang), Y Nhàn (Kon Tum), Dương Xuân Hòa (Lạng Sơn), Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình), Đinh Thị Phương Lan, Dương Minh Tuấn (Bà Rịa - Vũng Tàu), Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình), Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre), Phan Thái Bình (Quảng Nam); Bế Minh Đức (Cao Bằng); Nguyễn Sĩ Cương (Ninh Thuận), Trần Văn Mão (Nghệ An),... đặt câu hỏi về: Trách nhiệm của Ủy ban Dân tộc và giải pháp giảm nghèo bền vững, giải quyết vấn đề giảm nghèo ở các khu vực lõi nghèo; giải pháp hỗ trợ đồng bào dân tộc rất ít người; đầu tư hạ tầng, nước sinh hoạt cho vùng sâu, vùng xa; giải pháp xây dựng, thực hiện chính sách dân tộc trong thời gian tới; phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số; giải quyết việc làm cho con em đồng bào dân tộc thiểu số sau khi được đào tạo; giải pháp căn cơ khắc phục tình trạng du cư, du canh tự phát, chặt phá rừng; thực hiện chính sách bồi thường tái định cư, ổn định cuộc sống cho người dân khi xây dựng thủy điện; sắp xếp lại dân cư vùng đồng bào dân tộc thiểu số; chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư vào khu vực miền núi; bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số;...

Chăm lo, tạo điều kiện để đồng bào phát triển cùng đất nước

Kết luận phần chất vấn và trả lời chất vấn đối với Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết: Có 33 ý kiến chất vấn với Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc và các thành viên Chính phủ khác. Qua chất vấn và ý kiến trả lời chất vấn, giải trình tiếp thu, phiên chất vấn đạt kết quả đề ra. 

Các đại biểu thẳng thắn nêu câu hỏi mang tính xây dựng, có trao đổi, tranh luận. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cùng các thành viên Chính phủ đã trả lời, giải trình đầy đủ ý kiến. Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến thể hiện sự nắm chắc vấn đề.

Qua phiên chất vấn cho thấy: Hiện nay có 54 dân tộc anh em, trong đó có 53 dân tộc ít người sinh sống thành cộng đồng tại 51 tỉnh, thành phố, 458 huyện và 2.566 xã trong cả nước. Trong đó có 5 dân tộc có số dân trên 1 triệu người, 16 dân tộc có dưới 10 nghìn người và 4 dân tộc đặc biệt ít người là Mảng, Cống, Cơlao và La Hủ có dưới 1 nghìn nguời, chủ yếu sinh sống ở các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Hà Giang. Các dân tộc anh em ở nước ta luôn thể hiện tinh thần đoàn kết, bình đẳng, tôn trọng và giúp đỡ lẫn nhau để cùng phát triển.

Trong giai đoạn vừa qua, Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm đặc biệt đối với đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn. Quốc hội và Chính phủ đã ban hành và thực hiện nhiều chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là dân tộc rất ít người nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân vùng có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống… để thực hiện quy định của Hiến pháp “Nhà nước thực hiện chính sách phát triển toàn diện và tạo điều kiện để các dân tộc thiểu số phát huy nôi lực, cùng phát triển với đất nước”.

Các chính sách đối với đồng bào dân tộc đã bao phủ hầu hết các lĩnh vực đời sống xã hội của bà con. Nhưng vì nhiều lý do nên việc cân đối các nguồn lực thực hiện các chính sách đó chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn, do vậy một số chính sách chưa đạt được mục tiêu, tiến độ đề ra.

Do yếu tố lịch sử và xuất phát điểm khác nhau nên sự phát triển của 53 dân tộc thiểu số không đồng đều, nhóm 16 dân tộc rất ít người chịu thiệt thòi nhiều hơn trong việc tiếp cận các chính sách an sinh xã hội, y tế, giáo dục... Khoảng cách chênh lệch giữa vùng phát triển và vùng khó khăn có chiều hướng gia tăng. Nhận thức của một số cán bộ, công chức, viên chức, một số cấp ngành, địa phương có nơi, có việc thực hiện chính sách dân tộc chưa thật nhất quán, đầy đủ. Tỷ lệ công chức, viên chức là người dân tộc thiểu số chưa tương xứng với cơ cấu dân cư và có chiều hướng giảm.

Trong hệ thống chính sách dân tộc đã bao quát nhiều chính sách lớn về phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, chính sách giáo dục, y tế, dạy nghề, chính sách cán bộ,… cho đồng bào dân tộc thiểu số, dân tộc thiểu số rất ít người và nhân dân ở vùng đặc biệt khó khăn.

Với trách nhiệm của mình, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban và Ủy ban Dân tộc đã chủ trì phối hợp với các Bộ ngành, địa phương tham mưu cho Chính phủ nhiệm kỳ này ban hành một số quyết định về Chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2017 - 2020 và Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các dân tộc thiểu số rất ít người giai đoạn 2016 - 2025. Đấy là sự cố gắng đáng ghi nhận.

Đồng thời, tại Nghị quyết số 90/NQ-CP ngày 10.7.2018, Chính phủ đã giao Ủy ban Dân tộc chủ trì, phối hợp với các địa phương rà soát, xác định nhu cầu vốn. Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Ủy ban Dân tộc đề xuất mức hỗ trợ cụ thể và tổng hợp vào phương án sử dụng dự phòng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020, báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ Sáu, QH Khóa XIV, tháng 10 năm nay.

Kiên quyết không nợ kinh phí thực hiện chính sách

Có thể nói rằng các chính sách dân tộc cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu ổn định và dần nâng cao đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, qua trả lời của Bộ trưởng và các thành viên Chính phủ, các ĐBQH thấy rằng chính sách dân tộc thời gian qua còn bộc lộ một số vấn đề như sau:

Thứ nhất, một số chính sách chưa có tầm nhìn dài hạn, thường là 5 năm, còn có khoảng trống nhất là trong giai đoạn chuyển tiếp giữa hai kỳ kế hoạch, chưa liên thông, liền mạch.

Thứ hai, vẫn còn sự chồng chéo ở cơ quan quản lý. Đặc biệt, cơ quan tham mưu chính về chính sách dân tộc là Ủy ban Dân tộc thì chưa được tập trung cao độ trong việc thẩm định, xây dựng chính sách, nhất là việc thực hiện vai trò là đầu mối phối hợp giữa các cơ quan của Chính phủ trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách dân tộc.

Thứ ba, nguồn lực bố trí chưa thực sự kịp thời, còn thiếu so với yêu cầu.

Thứ tư, hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách ở một số Bộ ngành, địa phương đã đạt kết quả tích cực như: bảo hiểm y tế, an sinh xã hội, đời sống cho học sinh, công tác cứu trợ khi xảy ra thiên tai lũ lụt, các chương trình 135, 30a. Nhưng cũng còn một số lĩnh vực thực hiện chưa tốt như: bố trí nguồn lực chưa đủ, các chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, dạy nghề, nhất là đời sống của một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số di cư tự do đang là thách thức lớn phải giải quyết.

Qua phiên chất vấn, ý kiến của các ĐBQH, UBTVQH đề nghị Chính phủ cần có các giải pháp tiếp tục thực hiện chính sách dân tộc trong thời gian tới, cụ thể là:

Đề nghị Chính phủ rà soát, cân đối bố trí đủ nguồn lực thực hiện các chính sách đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số đang có hiệu lực.

Trước mắt, thực hiện tốt nội dung Nghị quyết 90/NQ-CP đã ban hành, sớm trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Sáu, đảm bảo vốn để thực hiện các chương trình từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương, từ nguồn tăng thu, từ dự phòng vốn đầu tư công trung hạn ngân sách để đảm bảo kinh phí cho các chính sách đã ban hành từ nay đến năm 2020 và từ nay kiên quyết không để tình trạng ban hành chính sách nhưng không cân đối nguồn lực, nợ kinh phí để thực hiện chính sách đối với đồng bào các dân tộc.

Đề nghị Chính phủ phân công rõ đầu mối, chịu trách nhiệm tham mưu cho Chính phủ đảm bảo việc quản lý tập trung, theo nguyên tắc 1 cơ quan chịu trách nhiệm chính, thống nhất các nguồn lực đầu tư thực hiện chính sách dân tộc thiểu số; tránh chồng chéo, phân tán đảm bảo sự phối hợp tốt của các bộ ngành trong triển khai, tổ chức thực hiện các chính sách của Chính phủ.

Đề nghị Chính phủ nghiên cứu để tích hợp, thu gọn các đầu mối quản lý, thực hiện các chính sách dân tộc để hướng tới đề xuất một chương trình mục tiêu quốc gia có thời hạn 10 năm cho giai đoạn tới trên cơ sở đánh giá sơ kết việc thực hiện các chính sách dân tộc 3 năm qua tại Kỳ họp thứ Sáu, Quốc hội Khóa XIV tới đây. Đồng thời tổng kết, đánh giá việc thực hiện chính sách dân tộc và báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XIV và đề xuất các giải pháp cụ thể thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong đồng bào dân tộc trong giai đoạn tiếp theo.

Chính phủ chỉ đạo việc rà soát, đánh giá xây dựng một bộ tiêu chí phân định miền núi, vùng cao, vùng dân tộc thiểu số theo trình độ phát triển khách quan, khoa học, phù hợp với tình hình thực tế hiện nay để làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách và phân bổ nguồn lực bảo đảm sự công bằng, chính xác, phát huy hiệu quả.

Tiếp tục tổ chức thực hiện tốt các chính sách dân tộc, coi đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của cả hệ thống chính trị, nhất là ở các địa phương có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, như Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ, Tây Duyên hải Miền trung. Đa dạng hóa các nguồn lực để hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi kể cả từ nguồn NSNN, vốn vay ODA, giúp đỡ của các tổ chức quốc tế, các doanh nghiệp và tầng lớp nhân dân.

Tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ về công tác dân tộc

Phát biểu giải trình trước Quốc hội, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình thay mặt Chính phủ trân trọng cảm ơn Quốc hội quan tâm chất vấn thành viên Chính phủ về lĩnh vực thực hiện chính sách dân tộc và tiếp thu ghi nhận ý kiến đối với Chính phủ trong xây dựng và thực hiện chính sách này. 

Phó Thủ tướng khẳng định, dân tộc thiểu số và miền núi có vị trí rất quan trọng trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế. Chính vì vậy, trong chỉ đạo điều hành Chính phủ xây dựng và ban hành nhiều cơ chế chính sách, nỗ lực chỉ đạo triển khai thực hiện. 116 chính sách hiện hành về dân tộc thiểu số và miền núi đã bao phủ hết mọi lĩnh vực. Việc thực hiện các chính sách đã cải thiện đáng kể về hạ tầng, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân; bộ mặt miền núi có nhiều đổi mới.

Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách dân tộc còn một số tồn tại hạn chế. Một số chính sách còn có tính nhiệm kỳ nên có mặt hiệu quả chưa cao, một số chính sách còn nặng hỗ trợ trực tiếp, chưa tạo động lực người dân vươn lên tự thoát nghèo; việc lồng ghép phân bổ vốn còn nhiều bất cập; thu hút nguồn lực xã hội còn hạn chế. Sự phối hợp trong thực hiện ban hành chính sách chưa thật chặt chẽ, hiệu quả, chưa thống nhất tiêu chí phân định vùng dân tộc thiểu số miền núi; chưa sáng tạo phát huy tiềm năng để phát triển kinh tế cho vùng dân tộc miền núi...

Phó Thủ tướng cho biết, để phát triển toàn diện vùng dân tộc thiểu số, miền núi, từng bước nâng cao đời sống nhân dân, thu hẹp khoảng cách phát triển, Chính phủ sẽ tiếp tục thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp.

Cụ thể là, chỉ đạo quyết liệt thực hiện mục tiêu đề ra về xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững và các chương trình dự án khác.

Ưu tiên bố trí ngân sách, xây dựng và triển khai đề án tập trung cho thôn bản khó khăn cho 35 tỉnh.

Chỉ đạo bộ ngành, trình cấp có thẩm quyền bố trí ngân sách ở mức cao nhất; hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội. Riêng vốn thực hiện chính sách, Nghị quyết của Chính phủ năm 2018 đã xác định sử dụng nguồn vốn kinh phí còn lại, phần tiết kiệm chi thường xuyên và dự phòng vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn để cân đối bổ sung một phần nguồn lực để địa phương thực hiện. Cùng với đó là thu hút doanh nghiệp đầu tư vào khu vực này, khai thác lợi thế để phát triển kinh tế lâm nghiệp, cây đặc sản, chăn nuôi, du lịch...

Tiếp tục đầu tư phát triển giáo dục, đào tạo; thực hiện chính sách miễn giảm học phí, hỗ trợ gạo, tiền; đầu tư phát triển hệ thống y tế; đào tạo nhân lực y tế để chăm sóc sức khoẻ nhân dân, nâng cao chất lượng dân số, gắn mục tiêu phát triển bền vững...

Phó Thủ tướng cho biết: “Tôi đã trực tiếp đi khảo sát, làm việc chuyên đề ở trên 20 tỉnh, thành phố, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của đồng bào, tôi thấu hiểu và chia với nhiều ý kiến mà các Bộ trưởng khác đã báo cáo cũng như của đại biểu.

Xin ghi nhận kiến nghị, đặc biệt là kiến nghị của Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến về việc tích hợp chính sách các chương trình mục tiêu. Việc này đòi hỏi cần sơ kết, tổng kết đánh giá kỹ”.

Phó Thủ tướng giao các bộ ngành có trách nhiệm đề ra đề cương và đề xuất đảm bảo tính khoa học và thực tiễn để thực thi. Cũng như ý kiến đề nghị về chức năng nhiệm vụ của Ủy ban đang có bất cập, tổ chức thành bộ hay đúng tính chất Ủy ban có sự tham gia của các Bộ trưởng, trưởng ngành tham gia để thực hiện. Việc này cần nghiên cứu khoa hoc, giao các cơ quan liên quan nghiên cứu đề xuất cụ thể. Chính phủ nghiêm túc tiếp thu ý kiến và kết luận của chủ tọa.

Phó Thủ tướng gửi lời thăm hỏi thân thiết, đồng cảm chia sẻ khó khăn vất vả của đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là vùng vừa chịu thiên tai bão lũ.

Cần xây dựng 1 chính sách tổng thể

Trả lời đại biểu về giải pháp khắc phục tình trạng chồng chéo trong đầu tư các dự án cho vùng dân tộc miền núi, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết, chúng ta có 13 nhóm chính sách phân công cho 14 bộ chủ trì. Các bộ có trách nhiệm đôn đốc còn địa phương tập trung triển khai thực hiện. Do đó, việc thực hiện tốt hay chưa tốt có trách nhiệm của bộ nhưng vai trò chính là ở địa phương… 

Tuy nhiên để nâng cao hiệu quả các dự án đầu tư cho vùng đồng bào thiểu số, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến một lần nữa thiết tha đề nghị có nghiên cứu tầm quốc gia để xây dựng 1 chính sách tổng thể nhằm giải quyết 14 triệu đồng bào có đời sống tốt hơn.

Theo Bộ trưởng, nếu tích hợp được các chương trình đầu tư cho dân tộc miền núi, có ban điều hành, theo dõi, đôn đốc thực hiện tổng thể thì sẽ hiệu quả hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, cần hoàn thiện về tổ chức bộ máy cơ quan quản lý nhà nước về dân tộc để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Về di cư tự do, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết, tình trạng này không chỉ diễn ra ở Tây Nguyên mà còn xuất hiện ở một số nơi khác, nhưng nổi lên là ở Tây Nguyên. Riêng di cư vào 5 tỉnh Tây Nguyên đã là 19.000 hộ cần sắp xếp.

Nguyên nhân dẫn tới tình trạng này là do: Đời sống của một bộ phận đồng bào phía bắc còn khó khăn; quản lý dân cư chưa tốt;…

Trung ương và các địa phương đã nắm được thực trạng này. Chính phủ dự kiến quý 3/2018 sẽ tổ chức hội nghị toàn quốc đề đề ra các giải pháp căn cơ cốt lõi khắc phục tình trạng này.

Tăng cường liên kết giữa đào tạo và DN để giải quyết việc làm

Trả lời chất vấn của đại biểu về giải pháp giải quyết việc làm cho con em đồng bào dân tộc thiểu số sau khi được đào tạo, Bộ trưởng Bộ LĐTBXH Đào Ngọc Dung thừa nhận thực trạng, hiện nhiều thanh niên dân tộc thiểu số sau khi tốt nghiệp ra trường gặp khó khăn trong tìm việc.

Về giải pháp, Bộ trưởng nhấn mạnh, bên cạnh thực thi chính sách hỗ trợ thanh niên dân tộc miền núi học nghề cần tăng cường liên kết các trường nghề với doanh nghiệp để hỗ trợ giải quyết việc làm.

Bộ trưởng cho biết, tỉnh Hà Giang đã triển khai chương trình liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp, đến nay có 1900 học sinh, sinh viên sau khi học xong đã chuyển sang làm việc tại doanh nghiệp. Tức là đào tạo theo đơn đặt hàng và doanh nghiệp nhận ngay từ đầu. Điện Biên cũng đang triển khai giải pháp này. 

Bên cạnh đó, nhà nước cũng có nhiều chính sách hỗ trợ đào tạo thanh niên dân tộc miền núi sau đó đưa đi xuất khẩu lao động. Khu vực miền Trung và Tây Nguyên thực hiện chính sách này rất tốt, tuy nhiên với khu vực miền núi phía Bắc lại gặp khó khăn. Bộ trưởng cho biết, sắp tới sẽ sửa đổi chương trình đào tạo theo hướng, thời gian đào tạo dài hơn, yêu cầu thấp hơn, lựa chọn công việc phù hợp hơn và phù hợp tâm lý các em.

Trả lời thêm về dạy nghề, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết chúng ta hiện có 13 trường đào tạo nghề cho thanh niên dân tộc thiểu số. Tuy nhiên việc đào tạo nghề hiện nay còn những bất cập. Các trường chỉ đào tạo những nghề "mình biết", chưa đào tạo những nghề thị trường cần nên thanh niên học xong không tìm được việc làm. Do vậy, nhà nước nên thực hiện chính sách cấp tín dụng học nghề cho con em đồng bào dân tộc, để các em chủ động lựa chọn theo học những nghề mà thị trường đang cần ở tất cả các cơ sở đào tạo trong cả nước, qua đó sẽ thuận lợi hơn trong tìm việc sau khi ra trường.

Nhiều chính sách ưu tiên đầu tư cho giáo dục miền núi

Trả lời chất vấn của đại biểu về giáo dục miền núi, Bộ trưởng GDĐT Phùng Xuân Nhạ khẳng định, chính sách giáo dục miền núi được Đảng, Nhà nước rất quan tâm, thời gian qua chúng ta đã ưu tiên đầu tư xây dựng trường lớp, bố trí giáo viên, ban hành các chính sách hỗ trợ cho người dạy, người học, ví dụ, cấp tiền ăn trưa cho trẻ mẫu giáo; giáo viên dạy tích hợp các môn được hỗ trợ tiền;...

Tuy nhiên, giáo dục miền núi vẫn còn nhiều khó khăn cả về cơ sở vật chất, trang thiết bị (nhiều địa phương chưa được 50% trường học kiên cố). Vừa qua do sáp nhập cơ sở giáo dục dẫn tới tình trạng trẻ xa trường lớp nên có hiện tượng bỏ học. ..

Nhấn mạnh tinh thần dù tinh giản đầu mối nhưng phải đảm bảo điều kiện dạy và học cho trò và thầy, Bộ trưởng cho biết thời gian tới sẽ làm việc với các cơ quan liên quan để đảm bảo bố trí đủ biên chế giáo viên; triển khai chương trình dạy song ngữ; cấp sách giáo khoa cho vùng khó khăn; biên soạn chương trình giáo dục phù hợp địa phương; xây dựng trình cấp có thẩm quyền phê duyện và triển khai đề án kiên cố hoá trường lớp vùng khó khăn; hướng dẫn các địa phương dồn điểm trường lẻ thành điểm chính, đảm bảo các cháu tiểu học gần nhà;…

Còn về chính sách cử tuyển, Bộ trưởng cho biết, giai đoạn trước chính sách này thực hiện rất tốt nhưng gần đây xem ra không hiệu quả. Khi người được cử tuyển học xong về không bố trí được việc làm. Có trường hợp cử đi chưa trúng, chất lượng học của cán bộ chưa cao,... Do đó, cần cử người thực sự gắn với đầu ra, để người đó ra thực sự là hạt giống về phục vụ cho địa phương.

Tăng vay ưu đãi, giảm cho không, hỗ trợ có điều kiện

Về hiệu quả đầu tư cho các xã khu vực 3, xã đặc biệt khó khăn, Bộ trưởng cho biết, chúng ta có một số thay đổi về chính sách, trong đó có chính sách tiếp cận nghèo đa chiều, nên tỷ lệ nghèo tăng lên. Bên cạnh đó, giai đoạn vừa rồi, chúng ta đưa thêm 2 xã vào diện đầu tư 135. Tuy nhiên, khó nhất là suất đầu tư cho xã, thôn 135 quá thấp (chỉ khoảng 200 triệu 1/năm/thôn; 1 tỷ/xã) nên hiệu quả đầu tư chưa được như mong đợi.

Về xây dựng chính sách dân tộc, về tổng thể chính sách của chúng ta đã bao phủ toàn bộ các lĩnh vực kinh tế, xã hội, giáo dục, y tế,... tuy nhiên vẫn chưa đạt hiệu quả bởi có những chính sách ban hành chưa cân đối được nguồn lực đầu tư, hoặc cân đối thấp; một số chính sách thiết kế chưa phù hợp, dẫn tới tình trạng 1 bộ phận đồng bào "không muốn ra khỏi diện hộ nghèo"... 

Do vậy cần xây dựng một chương trình tổng thể, chỉ đạo quyết liệt, đầu tư thỏa đáng, có tiêu chí rõ ràng để phát triển đồng bào dân tộc thiểu số. Đặc biệt cần chú trọng giải pháp "tăng vay ưu đãi, giảm cho không". Triển khai "hỗ trợ có điều kiện". Bộ trưởng lấy ví dụ, tôi hỗ trợ anh thì anh phải cam kết phấn đấu 3 năm thoát khỏi hộ nghèo, xã nghèo và cho biết tỉnh Quảng Ngãi thực hiện rất tốt giải pháp này...

Giảm nghèo bền vững là vấn đề day dứt, trăn trở

Trả lời câu hỏi của đại biểu Bùi Sỹ Lợi về giảm nghèo bền vững, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết, đây là vấn đề day dứt, trăn trở của nhiều cấp, ngành và "chính bản thân tôi". Số hộ nghèo dân tộc thiểu số chiếm 52,66%, thu nhập bình quân chỉ được 7-8 triệu đồng/người/năm... 

Trách nhiệm của Ủy ban Dân tộc là cơ quan tham mưu chính, phối hợp với các bộ ngành liên quan tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ để tháo gỡ vấn đề này. Ủy ban đã tham mưu Chính phủ ban hành chính sách đặc thù hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số (đất, vay vốn, đào tạo nghề...). Tuy nhiên việc thực thi chính sách còn gặp những khó khăn, vướng mắc. 

Trong thời gian tới, Ủy ban Dân tộc sẽ tập trung thực hiện 6 nhóm giải pháp chủ yếu về: Phát triển cơ sở hạ tầng giao thông; phát triển giáo dục đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bào dân tộc miền núi; tạo sinh kế cho đồng bào; giải quyết ổn định vấn đề đất sản xuất, đất ở, nước sinh hoạt; hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, kết nối thị trường; tăng cường tuyên truyền vận động để bà con tự hào về nguồn cội, tự tin vào bản thân, tự lực vươn lên không trông chờ vào sự hỗ trợ của nhà nước; nghiên cứu tích hợp các chính sách để tập trung chỉ đạo, tập trung nguồn lực đầu tư phát triển đồng bào dân tộc thiểu số...

Trả lời đại biểu Ma Thị Thúy, Bộ trưởng cho biết có 16 dân tộc thiểu số dưới 10.000 người. Ủy ban đã tham mưu ban hành được 1 chính sách đặc thù để hỗ trợ cho từng dân tộc rất ít người. Trong đó, đã đầu tư trực tiếp cho 4 dân tộc thiểu số dưới 1000 người, xác định nhiệm vụ đầu tư cụ thể cho từng thôn bản, từng dân tộc...

Trả lời đại biểu Y Nhàn, Bộ trưởng cho biết khi nhận nhiệm vụ ông đã tới tất cả những vùng khó khăn nhất của cả nước, nên nắm rất rõ và thấu hiểu những khó khăn của đồng bào. Tuy nhiên, vừa qua do sự chuyển giao giữa 2 khóa nên việc đầu tư ngân sách cho đồng bào dân tộc thiểu số gặp khó khăn, vướng mắc... Ủy ban dân tộc cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ xây dựng nghị quyết, trình Quốc hội xem xét để bố trí vốn cho đồng bào.

Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm đến công tác dân tộc

Phát biểu về các nhóm vấn đề chất vấn và trả lời chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến cho biết, nước ta có 54 dân tộc anh em, trong đó có 54 dân tộc thiểu số. Đảng và Nhà nước ta luôn xác định đại đoàn kết các dân tộc là vấn đề chiến lược. Trong những năm qua, các cấp, ngành và cả hệ thống chính trị đã quan tâm đầu tư nguồn lực, hạ tầng, bảo đảm sinh kế, y tế, giáo dục... nâng cao đời sống người dân. 

Tuy vậy, hiện nay vùng dân tộc thiểu số vẫn là vùng chậm phát triển, thiên tai, đói nghèo, lạc hậu vẫn đang là một thách thức lớn.

Thời gian qua, Ủy ban Dân tộc đã tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành nhiều chính sách quan trọng để phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn; chỉ đạo triển khai thực hiện quyết liệt và bước đầu đã đạt được những kết quả. Tuy nhiên trong công tác dân tộc vẫn còn những hạn chế, đòi hỏi phải có những giải pháp khắc phục căn cơ trong thời gian tới.

Đặt câu hỏi ngắn gọn, trả lời rõ ràng

Phát biểu khai mạc phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ: Tiếp tục phát huy hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội theo chương trình công tác, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức phiên chất vấn tại phiên họp thứ 26.

Trên cơ sở ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, ý kiến kiến nghị của cử tri và dư luận xã hội. Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành tiến hành chất vấn đối với hai nhóm vấn đề.

Nhóm vấn đề thứ nhất là: Việc thực hiện các chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số rất ít người trong việc tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản (giáo dục-đào tạo, y tế…), hạ tầng xã hội, hỗ trợ phát triển sản xuất, đào tạo nghề, giải quyết việc làm; công tác giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số.

Nhóm vấn đề thứ hai là: Công tác bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội, nhất là ở các thành phố lớn, khu công nghiệp. Công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm, nhất là tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người; tội phạm kinh tế; tội phạm về chức vụ; tội phạm sử dụng công nghệ cao; tội phạm ma túy. Công tác quản lý, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề; các Bộ trưởng trả lời rõ các vấn đề đã được chất vấn, xác định trách nhiệm, nêu giải pháp, lộ trình khắc phục những điểm còn hạn chế. Trong quá trình chất vấn và trả lời chất vấn, Phó Thủ tướng và các Bộ trưởng, Trưởng ngành liên quan tham gia giải trình những vấn đề được quan tâm.

Theo chương trình làm việc, đầu giờ sáng, sau khi Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu dự họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu khai mạc.

Tiếp đó, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội nhóm vấn đề: Việc thực hiện các chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số rất ít người trong việc tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản (giáo dục-đào tạo, y tế…), hạ tầng xã hội, hỗ trợ phát triển sản xuất, đào tạo nghề, giải quyết việc làm; công tác giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong quá trình Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc trả lời chất vấn, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình; Bộ trưởng các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư; Tài chính; Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Giao thông vận tải; Giáo dục và Đào tạo; Y tế; Lao động - Thương binh và Xã hội; Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan. 

Phần cuối phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phát biểu kết thúc phần chất vấn và trả lời chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc. UBTVQH hoan nghênh Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc đã nắm chắc vấn đề, sâu sát với thực tiễn, báo cáo giải trình rõ ràng và tiếp thu đầy đủ các ý kiến, kiến nghị của các ĐBQH. Cám ơn các vị ĐBQH quan tâm đến chính sách dân tộc và đặt nhiều câu hỏi sác đáng trong phiên chất vấn. Cám ơn đồng bào và cử tri cả nước đã quan tâm theo dõi và giám sát hoạt động của Quốc hội./.