Tại Phiên khai mạc, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Hà Ngọc Chiến chủ trì Phiên họp. Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng dự và chỉ đạo Phiên họp. Tham dự Phiên họp có Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc (UBDT) Đỗ Văn Chiến; Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Thào Xuân Sùng cùng các đại biểu một số bộ, ngành; các thành viên của Hội đồng Dân tộc Quốc hội...

Báo cáo trước Phiên họp về kết quả thực hiện nhiệm vụ KT-XH năm 2017, kế hoạch phát triển KT-XH và dự toán ngân sách Nhà nước năm 2018 (vùng DTTS, miền núi); kết quả thực hiện chính sách dân tộc quý I năm 2018 và đề xuất công tác dân tộc giai đoạn tiếp theo, Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Đỗ Văn Chiến khẳng định, năm 2017, công tác dân tộc tiếp tục nhận được sự quan tâm của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, sự ủng hộ, vào cuộc của các cấp, các ngành và cả hệ thống chính trị. Tuy nhiên, vùng đồng bào DTTS, miền núi vẫn là vùng khó khăn nhất cả nước, tỷ lệ hộ nghèo DTTS vẫn còn rất cao (53 DTTS ở Việt Nam chiếm 14,2% dân số cả nước nhưng lại chiếm tới 51,86% tổng số người nghèo).

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Đỗ Văn Chiến thông tin, đến nay, số hộ DTTS thiếu đất sản xuất còn rất nhiều, trong khi chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất chưa thực sự đồng bộ. Việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế, các hình thức liên kết, tiêu thụ sản phẩm, giải quyết việc làm ở nông thôn còn hạn chế. Các mô hình sản xuất hiệu quả còn ít, chưa bền vững. Chưa có chính sách đặc thù về ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ phục vụ phát triển KT-XH vùng DTTS. Một số chính sách giáo dục vùng DTTS, miền núi còn bất cập. Chính sách đối với y tế cơ sở chưa đáp ứng được yêu cầu. Nguồn lực đầu tư hỗ trợ bảo tồn, lưu giữ, phát triển các giá trị văn hóa truyền thống còn hạn chế. Chất lượng đội ngũ cán bộ DTTS còn yếu, chưa được quan tâm đúng mức...

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Đỗ Văn Chiến đã phân tích, đánh giá chi tiết về kết quả thực hiện chính sách dân tộc quý I/2018. Bộ trưởng, Chủ nhiệm cho biết, ngân sách Trung ương thực hiện chính sách, chương trình, dự án còn rất thấp so với kế hoạch, nhu cầu vốn (riêng đối với chính sách do UBDT quản lý, nguồn lực bố trí chỉ đáp ứng 64,89% kế hoạch), nên nhiều đối tượng đồng bào DTTS chưa được thụ hưởng.

Để công tác dân tộc trong giai đoạn tới đạt hiệu quả tốt hơn, UBDT đề xuất Quốc hội quan tâm, bố trí đủ ngân sách để thực hiện chương trình, chính sách dân tộc khi quyết định chi ngân sách Nhà nước hằng năm. Quốc hội cần thực hiện nhiệm vụ “Quốc hội quyết định chính sách dân tộc” đã được Hiến pháp quy định. Đề xuất Quốc hội tổ chức giám sát tối cao thực hiện chính sách dân tộc trên địa bàn cả nước, vùng KT-XH đặc biệt khó khăn. Tăng cường hơn nữa công tác giám sát, nhất là giám sát chuyên đề về thực hiện các chương trình, chính sách dân tộc. Đề nghị Hội đồng Dân tộc Quốc hội quan tâm ủng hộ duy trì cơ quan quản lý Nhà nước về công tác dân tộc địa phương, vừa chủ trương sắp xếp lại cơ quan chuyên môn ở địa phương, vừa đảm bảo bộ máy cấp cơ sở đủ năng lực đáp ứng yêu cầu cơ quan quản lý Nhà nước về công tác dân tộc.

Toàn cảnh Phiên họp

Tại Phiên họp, nhiều đại biểu đánh giá cao báo cáo toàn diện, chi tiết đầy đủ của UBDT. Các đại biểu kiến nghị Quốc hội, Chính phủ cần quan tâm đầu tư, đảm bảo đủ nguồn lực thực hiện chính sách dân tộc. Một số vấn đề các đại biểu đề nghị cần quan tâm, xem xét như: chính sách phát triển rừng; giáo dục chất lượng cao vùng DTTS, miền núi; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; vấn đề di cư; cơ sở hạ tầng miền núi; chính sách bảo hiểm y tế; đánh giá tình hình vi phạm pháp luật vùng đồng bào DTTS...

Phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng biểu dương, đánh giá cao báo cáo của UBDT đã bao quát toàn diện các lĩnh vực vùng đồng bào DTTS. Đặc biệt báo cáo đã đề cập đầy đủ về điều kiện sống gắn với xây dựng Nông thôn mới vùng DTTS, miền núi. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đánh giá cao sự nỗ lực cố gắng của UBDT, đặc biệt là cá nhân Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Đỗ Văn Chiến và một số bộ, ngành liên quan trong việc triển khai Nghị quyết của Quốc hội. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cũng đánh giá cao công tác phối hợp, cộng đồng trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương; sự cố gắng của từng thành viên Hội đồng Dân tộc của Quốc hội trong công tác giám sát chính sách dân tộc, đã đi vào những vấn đề nổi cộm, từ đó tham mưu cho Quốc hội, đề nghị Chính phủ có những sửa đổi, bổ sung.  

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị, Phiên họp cần xây dựng pháp luật, chương trình giám sát, chuẩn bị tốt nhất cho kỳ họp Quốc hội với rất nhiều đổi mới. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cũng đồng tình cho rằng, cần giám sát tối cao về chính sách dân tộc, đưa vào chương trình giám sát của Quốc hội.

Khẳng định vấn đề dân tộc luôn là vấn đề chiến lược của Đảng, Nhà nước; chính sách dân tộc luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị, thời gian  tới, UBDT, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội nghiên cứu tham mưu sơ kết các lĩnh vực liên quan đến vùng DTTS, miền núi, có thể sơ kết theo nhóm dân tộc, theo địa bàn; xây dựng hợp tác xã vùng DTTS, miền núi; quan tâm đến việc giữ gìn an ninh trật tự vùng Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam bộ... Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng cũng đề nghị các bộ, ngành, các đại biểu Quốc hội quan tâm hỗ trợ UBDT cũng như cá nhân Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT để thực hiện tốt chính sách dân tộc, góp phần phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS, miền núi.